Battle of forms: welke algemene voorwaarden zijn van toepassing?

Het komt in de praktijk nog wel eens voor dat twee contractspartijen allebei naar hun eigen algemene voorwaarden verwijzen. Dit wordt een zogeheten battle of forms genoemd. Het kan leiden tot onduidelijkheid: welke algemene voorwaarden zijn dan van toepassing? In deze blog leggen wij dit uit.

In het Nederlands recht geldt de vuistregel dat wanneer beide partijen naar hun eigen algemene voorwaarden verwijzen, de eerste verwijzing in beginsel werking heeft. Dit wordt de first shot rule genoemd. De tweede verwijzing komt in dat geval geen werking toe.

Er is echter een manier om de first shot rule te omzeilen. Wordt de toepasselijkheid van de eerste verwijzing door de andere partij uitdrukkelijk van de hand gewezen? Dan komt de tweede verwijzing in beginsel werking toe. Het is hierbij belangrijk dat deze afwijzing expliciet en ondubbelzinnig wordt gecommuniceerd aan de wederpartij. Wij adviseren om de afwijzing schriftelijk vast te leggen, bijvoorbeeld in een e-mail of brief aan de wederpartij, waarin duidelijk wordt aangegeven welke voorwaarden worden afgewezen en welke van toepassing worden verklaard.

Ingewikkelder wordt het in internationale situaties. Dit komt doordat verschillende landen uiteenlopende regimes hanteren. De meest voorkomende zijn:

• Last shot rule: de algemene voorwaarden waarnaar wordt verwezen in het laatste document dat voorafgaand aan de totstandkoming van de overeenkomst is verzonden, zijn van toepassing.
• Knock out rule: beide algemene voorwaarden zijn slechts van toepassing op punten waar de algemene voorwaarden niet tegenstrijdig zijn (licht regime) of geen van beide algemene voorwaarden zijn van toepassing (hard regime). De gaten worden opgevuld door het toepasselijke recht. De knock out rule geldt bijvoorbeeld in Duitsland.

Weens Koopverdrag van toepassing?

Daarnaast kan het bij internationale koopovereenkomsten voor roerende zaken voorkomen dat het Weens Koopverdrag (CISG) van toepassing is. Het Weens Koopverdrag geldt als:

1. beide partijen zijn gevestigd in een verdragsluitende staat; of

2. volgens de regels van internationaal privaatrecht het recht van een verdragsluitende staat van toepassing is.

Het Weens Koopverdrag bevat echter geen bepalingen over de toepasselijkheid van algemene voorwaarden. Hierdoor ontbreekt een vaste regel voor het oplossen van een battle of forms. In de praktijk wordt zowel de last shot rule als de knock out rule toegepast. Dit kan leiden tot onzekerheden. Om dit te voorkomen, wordt soms besloten de toepasselijkheid van het Weens Koopverdrag expliciet uit te sluiten. Wij raden echter aan dit pas te overwegen na het inwinnen van juridisch advies.

Bij internationale overeenkomsten waarin geen afspraken zijn gemaakt over het toepasselijk recht, zal een rechter op basis van internationaal privaatrecht moeten bepalen welk recht van toepassing is. Dit brengt vaak onzekerheid met zich mee, wat onwenselijk is.

Het is daarom raadzaam een rechts- en forumkeuze beding overeen te komen. Met een rechtskeuzebeding bepalen partijen welk recht van toepassing is op hun rechtsverhouding. Een forumkeuzebeding wijst de bevoegde rechter of instantie aan in geval van een geschil. Bent u een Nederlandse partij? Dan zijn Nederlands recht en een bevoegde Nederlandse rechter vaak het meest voordelig.

Om zeker te zijn van de gelding van de rechts- en forumkeuze, raden wij aan deze bepalingen niet alleen in uw algemene voorwaarden op te nemen, maar ook in contracten, opdrachtbevestigingen en offertes. Mochten uw algemene voorwaarden onverhoopt niet van toepassing worden verklaard, dan kunt u alsnog terugvallen op de overeenkomst.

Let op: bij een internationale koopovereenkomst voor roerende zaken kan het Weens Koopverdrag van toepassing zijn, tenzij dit expliciet is uitgesloten. Houd hiermee rekening bij het opstellen van uw contracten.

Wilt u meer weten over (de toepasselijkheid van) algemene voorwaarden, of wilt u uw algemene voorwaarden laten beoordelen of opstellen? Neem dan vrijblijvend contact op met Dagmar van der Wal of Isabel van der Arend.