Bevel stillegging van werk wegens recidive, wanneer mogelijk?

De Inspectie hanteert het three strikes and you’re out­-principe. Het bevel stillegging van werk is daarmee uitdrukkelijk een ultimum remedium. De three strikes zijn:

1. het opleggen van een bestuurlijke boete voor overtreding van de Arbeidsomstandighedenwetgeving (Arbowetgeving);
2. het opleggen van een bestuurlijke boete voor een vergelijkbare overtreding van de Arbowetgeving (zie dit blog over recidive), waarbij die bestuurlijke boete met 100% verhoogd wordt (mits binnen vijf jaar en de bestuurlijke boete voor de eerste overtreding onherroepelijk is geworden) en het geven van een waarschuwing tot het opleggen van het bevel stillegging van werk;
3. het opleggen van een bestuurlijke boete voor een vergelijkbare overtreding van de Arbowetgeving, waarbij die bestuurlijke boete met 200% verhoogd wordt (mits binnen vijf jaar en de bestuurlijke boete voor de twee eerdere overtredingen onherroepelijk zijn geworden) én geven van het bevel stillegging van werk (mits binnen vijf jaar na de waarschuwing).

Wanneer sprake is van een ernstige overtreding, bijvoorbeeld indien het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen ontbreekt of wanneer werknemers met zware machines werken terwijl ze niet vakbekwaam zijn, kan de Inspectie al bij de eerste bestuurlijke boete een waarschuwing tot het geven van een bevel stillegging van werk geven.

Wanneer sprake is van ernstig gevaar voor personen kan de Inspectie overigens overgaan tot het stilleggen van werk. Daarvoor is recidive niet vereist.

Hiervoor wezen wij op de Arbowetgeving. Het bevel stillegging van werk kan opgelegd worden in het kader van de volgende wetten (en de daarop gebaseerde besluiten en regelingen):

• Arbeidsomstandighedenwet
• Wet arbeid vreemdelingen
• Arbeidstijdenwet
• Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag
• Wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs
• Besluit risico’s zware ongevallen 2015

Strike one

Wanneer zich onverhoopt een overtreding van de Arbowetgeving voordoet, kan de Inspectie onderzoek instellen. Naar aanleiding daarvan wordt vaak een boeterapport opgemaakt en volgt een voornemen tot het opleggen van een bestuurlijke boete (zie dit blog over de rol van verklaringen). De hoogte van de bestuurlijke boete wordt bepaald op grond van de beleidsregels van de Inspectie. Tegen dat voornemen kan gedurende twee weken een zienswijze naar voren gebracht worden. Vervolgens wordt het boetebesluit genomen. Daartegen staan rechtsmiddelen (bezwaar en (hoger) beroep) open.

Strike two

Wanneer de overtreding vergelijkbaar is en plaatsvindt binnen vijf jaar nadat de bestuurlijke boete voor de eerste overtreding onherroepelijk is geworden, wordt de bestuurlijke boete met 100% verhoogd wegens recidive. Daarnaast wordt in zo’n geval een waarschuwing tot het geven van een bevel stillegging van werk gegeven.

Strike three

Wanneer de overtreding vergelijkbaar is en plaatsvindt binnen vijf jaar nadat de bestuurlijke boete voor de twee eerdere overtredingen onherroepelijk is geworden, wordt de bestuurlijke boete met 200% verhoogd wegens recidive. Daarnaast wordt dan een bevel stillegging van werk gegeven.

Wanneer het bevel stillegging wordt opgelegd, moeten binnen één week alle door de Inspectie genoemde werkzaamheden, binnen alle door de Inspectie genoemde vestigingen, worden stilgelegd.

Duur van de stillegging

De duur van de stillegging is geregeld in de Beleidsregel preventieve stillegging arbeidswetten (Beleidsregel). Daaruit volgt een duur van:

• één maand, wanneer in de afgelopen vijf jaar geen bevel stillegging van werk is gegeven;
• twee maanden wanneer in de afgelopen vijf jaar een bevel stillegging van werk is gegeven; of
• drie maanden, wanneer in de afgelopen vijf jaar twee of meer bevel stillegging van werk is gegeven.

Omvang van de stillegging

De omvang van de stillegging is afhankelijk van de overtreding en de omstandigheden van het geval. In beginsel worden slechts de werkzaamheden die samenhangen met de overtreding stilgelegd. Maar ook is mogelijk dat de Inspectie ervoor kiest alle werkzaamheden op een bepaalde locatie, alle bedrijfsactiviteiten binnen de organisatorische eenheid of zelfs het volledige concern stil te leggen.

Uit de Beleidsregel volgt dat bij het bepalen van de omvang van de stillegging, de Inspectie rekening dient te houden met:

• belangen van maatschappelijke aard;
• de economische gevolgen voor derden; en
• de aard en omvang van de overtreding en de evenredigheid van de stillegging in verhouding tot de overtreding.

Eerste boete

In de praktijk komt het vaak voor dat werkgevers er voor kiezen om niets tegen een eerste bestuurlijke boete te doen, omdat het dan om een relatief laag bedrag gaat. De eerste boete vormt de start van het traject dat kan eindigen bij preventieve stillegging en de Inspectie weegt de initiële beboeting ook mee bij het opleggen van preventieve stillegging. Ook wordt het bedrag van een tweede boete vastgesteld door het verdubbelen van het eerste boetebedrag. Daarnaast gebruikt de Inspectie niet altijd de juiste factoren bij het berekenen van het boetebedrag, waardoor het bedrag soms te hoog uitvalt.

Het is dus altijd aan te raden om na ontvangst van een eerste boete een specialist te raadplegen, zodat bezwaar gemaakt kan worden tegen de oplegging van de boete, dan wel een beroep op matiging ingediend kan worden, wat het bedrag verlaagt.

Tweede boete en waarschuwing

Bij een tweede overtreding ontvangt de werkgever een verdubbelde bestuurlijke boete en een officiële waarschuwing. Voordat een officiële waarschuwing wordt verstuurd, ontvangt de werkgever eerste een brief waarin het voornemen tot het geven van een officiële waarschuwing wordt medegedeeld. Na ontvangst van die brief heeft de werkgever twee weken de tijd om een zienswijze in te dienen tegen het voornemen. Het kan zo zijn dat de Inspectie na het lezen van de door de werkgever ingediende zienswijze toch besluit tot het geven van een officiële waarschuwing.

Verzoek tot intrekking

Het is mogelijk de Inspectie schriftelijk te verzoeken de waarschuwing in te trekken. Vroeger kon de waarschuwing pas na een jaar ingetrokken worden, maar tegenwoordig kan dit eerder. Het is dan belangrijk dat goed wordt beargumenteerd waarom de waarschuwing moet worden ingetrokken. Ter onderbouwing kan bijvoorbeeld aangetoond worden dat voldoende maatregelen zijn getroffen om herhaling te voorkomen of dat een veiligheidsplan is opgesteld.

Rechtsmiddelen

Sinds 2018 wordt de officiële waarschuwing gekwalificeerd als besluit in de zin van de Algemene wet bestuursrecht. Dit betekent dat de waarschuwing appellabel is. Dit is belangrijk, omdat de waarschuwing vijf jaar van kracht blijft en bedrijven dus jaren lang nog kan achtervolgen. Indien de Inspectie geen gehoor geeft aan het verzoek tot intrekking, resteert bezwaar, beroep en hoger beroep. Een van de gronden die in bezwaar en/of beroep aangevoerd kan worden is dat de preventieve stillegging niet proportioneel is.

Derde boete en bevel tot stillegging

Wanneer de officiële waarschuwing is gegeven en dezelfde of een soortgelijke overtreding nogmaals wordt geconstateerd door de Inspectie, is sprake is van Strike three. De Inspectie zal eerst het voornemen tot het geven van het bevel tot preventieve stillegging (hierna: het voornemen) per brief kenbaar maken. Vervolgens kan de Inspectie overgaan tot het geven van een bevel tot preventieve stillegging en wordt een verdrievoudigde bestuurlijke boete opgelegd.

Stillegging aanvechten

Wanneer de werkgever het voornemen ontvangt kan hij daartegen een zienswijze indienen. In dit stadium kan de stillegging nog worden voorkomen, maar de termijn is slechts twee weken. Daarom is het van belang dat na het ontvangen van het voornemen snel gehandeld wordt.

Het bevel tot stillegging is net als de officiële waarschuwing een appellabel besluit (beschikking) waartegen bezwaar, beroep en hoger beroep openstaan. Het instellen van rechtsmiddelen tegen het besluit heeft geen opschortende werking en daarom zal tegelijkertijd een voorlopige voorziening aangevraagd moeten worden bij de bestuursrechter om te voorkomen dat de stillegging inwerking treedt terwijl het bezwaar of beroep nog loopt.

Een bevel stillegging van werk is een zware en vergaande sanctie van de Inspectie. Werkzaamheden kunnen voor een periode tot en met drie maanden compleet stilgelegd worden en de mogelijke financiële gevolgen zijn vaak niet te overzien. Het is daarom belangrijk al bij een eerste bestuurlijke boete en in ieder geval bij de waarschuwing tot het bevel stillegging van werk contact te zoeken met een gespecialiseerde jurist om die bestuurlijke boete en de waarschuwing aan te vechten of gematigd te krijgen.

Voor vragen of advies over bestuurlijke boetes en bevelen tot stillegging van werk kunt u contact opnemen met Casper Dekker.