Het capaciteitstekort in de zeevaart: insourcing als oplossing?
De coronacrisis heeft veel gevolgen gehad voor de economie. Doordat – wereldwijd – beperkende coronamaatregelen zijn ingevoerd, hebben veel mensen vanuit huis gewerkt. In en om het huis kwam centraal te staan, waar de meeste tijd voorheen op kantoor werd doorgebracht. Desondanks betekende dit niet onmiddellijk dat men ook minder ging kopen. Sterker nog: de vraag naar producten nam in sommige sectoren zelfs toe. Neem bijvoorbeeld Ikea. Ikea verscheepte wereldwijd zelfs tot 10% meer dan het boekjaar daarvoor. Maar de toenemende vraag naar producten oversteeg het aanbod aan zeecontainers, waardoor langere wachttijden en een vervijfvoudiging van de prijs ontstond.
Insourcen blijkt succesvolle oplossing voor capaciteitstekort
Aan de andere kant van de medaille staat het capaciteitstekort van de zeevracht waar – mede door de coronacrisis – mee moest worden omgegaan. Het gevolg: voor bedrijven werd het bijna onmogelijk om aan de vraag te voldoen (zie bijvoorbeeld Nike). Bedrijven werden gedwongen om op zoek te gaan naar andere mogelijkheden. Een succesvolle oplossing lijkt het insourcen van de zeevracht: bedrijven charteren zelf de zeeschepen en schaffen zelf de zeecontainers aan. Alles in eigen handen en vele malen minder last van de gevolgen van het capaciteitstekort. Zo ook Lidl, die besloot om zelf schepen te charteren om zo de zeevracht in eigen hand te houden. Toch hebben ze recent besloten om de drie gecharterde schepen door te verhuren. Wat zijn de juridische gevolgen van dit insourcen? Kan dit zomaar? Hoe is dit bezien vanuit de vaak jarenlange contracten die bedrijven hebben gesloten met de zeevrachtvervoerders?
Maken force majeure-clausules insourcing mogelijk?
Contracten zijn (vaak) niet ‘zomaar’ op te zeggen. In de contracten zullen clausules zijn opgenomen met voorwaarden voor beëindiging. Het simpelweg vinden van een minder dure oplossing zal hoogstwaarschijnlijk geen reden voor beëindiging vormen. Veelal bevatten contracten in de zeevracht wel zogeheten force majeure-clausules. Deze clausules scheppen een mogelijkheid om door overmacht ontheven te worden van de contractuele verplichtingen. Als de coronacrisis kwalificeert als een force majeure dan zou dit dus een escape zijn die insourcing mogelijk maakt. Of dit zo is, hangt af van de vaak specifieke formuleringen van de clausule.
Gevolgen coronamaatregelen gegronde reden voor afwijken contract
Uit verschillende uitspraken die de rechter in de coronaperiode heeft gedaan blijkt dat professionele partijen – zoals de bedrijven waarover in deze blog wordt geschreven – niet snel een afwijking van het contract op grond van de force majeure is toegestaan. De coronapandemie op zich lijkt geen gegronde reden. De coronamaatregelen wel, mits evident is dat de partij als gevolg van de maatregelen geen andere keuze heeft dan het afwijken van het contract. Er moet sprake zijn van een praktische onmogelijkheid tot uitvoering van het contract.
Geïnvesteerd in het insourcen van de zeevracht tijdens coronapandemie? Denk onderling na over oplossingen!
Inmiddels lijkt het corona-schip (voor nu) te zijn gevaren. De coronamaatregelen zijn geheel afgeschaft. Nu de huidige rechtspraak duidelijk maakt dat een force majeure kennelijk slechts kan worden ingeroepen in verband met de coronamaatregelen en deze zijn afgeschaft, is nog maar de vraag of nog op deze grond kan worden afgezien van de contractuele verplichtingen binnen de zeevracht. De schepen kampen weliswaar nog altijd met grote tekorten en sterke prijsstijgingen, maar van een praktische onmogelijkheid tot uitvoering van de contracten lijkt in steeds mindere mate sprake. Daarbij komt dat men inmiddels bekend is met de gevolgen van de coronacrisis en de mogelijkheid heeft gehad om zich hiertegen in te dekken. Toch hebben sommige bedrijven al geïnvesteerd in het insourcen van de zeevracht. Nu een beroep op force majeure de lading hoogstwaarschijnlijk niet meer zal dekken, moet gekeken worden hoe om te gaan met deze investeringen in verhouding tot de lopende contracten en de daaruit volgende verplichtingen. Het is aan te raden voor partijen om onderling na te denken over passende oplossingen. Wij adviseren u graag in dergelijke kwesties.
Heeft u vragen over insourcing of het capaciteitstekort in de zeevaart? Kelly Both of de andere specialisten van de marktgroep Haven staan u graag bij.