De impact van de wet open overheid
Via deze blogreeks is al de nodige aandacht besteed aan de Wet open overheid. Elders werd ook meer in column-vorm kritisch gekeken naar het wetsvoorstel. De stelling in al die bijdragen is geweest dat de wet op onderdelen niet goed doordacht of onduidelijk is. Dat is niet wenselijk, zeker niet als duidelijk wordt wat er nu echt verandert ten opzichte van de huidige Wet openbaarheid van bestuur en het doel wat initiatiefnemers voor ogen staan.
Dat doel lijkt immers vooral te zijn dat een cultuuromslag moet plaatsvinden. Procedures kosten soms onnodig veel tijd en niet voor niets is de beeldvorming dat na die tijd zwarte A4-tjes de boventoon voeren. Dit is zeker merkbaar in de praktijk, vooral als informatie wordt opgevraagd bij ministeries. De wijziging van een wet lijkt alleen een vreemd middel om te komen tot zo’n cultuuromslag.
Bovendien heeft de Woo een grote impact op de dagelijkse praktijk van overheden, verzoekers en personen en bedrijven die in documenten staan die bij de overheid berusten. Het is daarom ook maar goed dat minister Blok in een brief van 1 september jl. een impactanalyse aankondigt die eind november gereed zou moeten zijn. Ik drong daar al op aan in mijn position paper aan de Eerste Kamer.
Enkele onderwerpen die betrokken moeten worden bij de analyse:
- Alles moet actief openbaar, in elk geval een groot aantal categorieën van documenten die zijn opgesomd in de wet. Is wel voldoende duidelijk om welke documenten het gaat? Is dat niet een zodanig aantal documenten (want onbegrensd in tijd, aard en onderwerp) dat het doel – controle van het bestuur – niet echt meer in beeld is?
- Wat is vervolgens de impact van die toename van actieve openbaarmakingsbesluiten? Overheden moeten al die documenten inhoudelijk gaan beoordelen op betrokken belangen en belanghebbenden. Betrokkenen moeten in de gelegenheid worden gesteld een zienswijze te geven en kunnen, als die zienswijze niet tot geheimhouding leidt, gedwongen worden in bezwaar te gaan en bij de bestuursrechter publicatie te voorkomen via een voorlopige voorziening.
- Leidt al die actieve openbaarmaking niet juist tot meer verzoeken om openbaarmaking? Een keur aan onderwerpen wordt mooi inzichtelijk gemaakt. Op het oog valt niet alles onder de actieve openbaarmakingsplicht. Is niet juist te verwachten dat alle onderliggende stukken ook maar worden opgevraagd?Wat betekent het voor het vestigingsklimaat dat bedrijfsgeheimen minder vanzelfsprekend geheim zijn?
Zo maar een aantal aspecten. Ik ben benieuwd wat er uit de analyse komt. Het zal in elk geval nuttige informatie zijn voor de Eerste Kamer die in oktober weer verder gaat met de behandeling van het wetsvoorstel.
