Waarschuwingsregister Zorg en Welzijn stopt per 1 januari 2022: hoe nu verder?
Zorg- en welzijnsorganisaties blijven in toenemende mate geconfronteerd worden met medewerkers, die strafbaar gedrag plegen jegens cliënten en vervolgens 'ongestoord' van organisatie naar organisatie trekken en grote emotionele en materiële schade aanrichten. Het Waarschuwingsregister Zorg & Welzijn is een belangrijk instrument en 'slot op de deur' tegen diefstal, mishandeling en seksueel grensoverschrijdend gedrag door zorgpersoneel.
Vergewisplicht in de zorg
Het Waarschuwingsregister Zorg en Welzijn (WRZW) is in 2014 opgezet op initiatief van de werkgevers in de ouderenzorg.
Sinds 1 januari 2016 zijn zorgorganisaties verplicht om te controleren of een nieuwe medewerker geschikt is om zorg te verlenen. Dit is de vergewisplicht. Sommige zorginstellingen zijn daarnaast verplicht om een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) op te vragen. Op grond van de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) geldt dit voor zorginstellingen die Wlz-zorg verlenen en voor instellingen die geestelijke gezondheidszorg verlenen die onder andere bedoeld is in het besluit zorgverzekering, en waar cliënten blijven overnachten. Een VOG wordt op grond van juridisch relevante antecedenten bijna niet geweigerd. Dit systeem alleen is niet waterdicht.
Waarschuwingsregister
Het Waarschuwingsregister Zorg & Welzijn is een aanvullend instrument dat bijdraagt aan de integriteit van zorgmedewerkers en aan de zorgkwaliteit. Het register zorgt ervoor dat zorgaanbieders elkaar tijdig kunnen waarschuwen als er personen zijn ontslagen wegens grensoverschrijdend gedrag naar cliënten toe. Met het Waarschuwingsregister kunnen organisaties op praktische wijze voldoen aan de vergewisplicht.
Echter, dan moeten zorginstellingen wel de relevante informatie doorgegeven aan de beheerder van het register. En daar wringt helaas nu al tijdenlang de schoen. De dekkingsgraad van het register in de langdurige zorg is namelijk slechts omstreeks 20%. Inspanningen om dit te verhogen zijn niet succesvol geweest. Een wetgevingstraject, gericht op verplichtstelling van het gebruik van het register, is gestrand.
Volgens de Rijksoverheid is het instrumentarium om te voldoen aan de vergewisplicht nu nog:
- navraag doen bij eerdere werkgevers;
- het BIG-register bekijken;
- het Waarschuwingsregister Zorg en Welzijn bekijken;
- navraag doen bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd;
- een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) vragen aan de sollicitant. Sommige categorieën zorginstellingen moeten dit verplicht doen volgens de wet.
Per 1 januari a.s. wordt het waarschuwingsregister echter beëindigd, in feite wegens gebrek aan draagvlak bij de zorgaanbieders, bijvoorbeeld omdat niet ieder zijn grensoverschrijdend gedrag wordt geregistreerd. Maar ook op de wijze waarop hoor en wederhoor is ingericht bestaat kritiek, alsmede op de daarmee samenhangende rechten en bescherming van de medewerker.
Toekomst
De minister (De Jonge) heeft in zijn kamerbrief van 29 november jl. beloofd dat het huidige instrumentarium diepgaand zullen worden geanalyseerd en ook hoe die instrumenten in de praktijk samen komen. Daarna zal een plan van aanpak moeten komen en daarover zal het volgende kabinet besluiten moeten nemen. Al met al een voor de dagelijkse praktijk weinig bevredigende situatie. En dat juist nu vanwege een groot gebrek aan medewerkers en hoge ziektecijfers, bij werkgevers in de zorg de neiging bestaat om minder kritisch te zijn op het functioneren van medewerkers, althans om daaraan geen arbeidsrechtelijke consequenties aan te verbinden. Dit wordt een kwestie van de lange adem.
