Werken met heftrucks: hoe kan het veiliger?

Een arbeidsongeval heeft voor alle betrokkenen zeer ingrijpende gevolgen. In de eerste plaats natuurlijk voor het slachtoffer en diens naasten wiens leven van de ene op de andere dag nooit meer hetzelfde wordt. Ook voor de collega’s die daarvan getuige zijn is een arbeidsongeval een ingrijpende gebeurtenis die niet zelden psychische sporen achterlaat. Gelet op de mogelijk ernstige consequenties van een arbeidsongeval is niet vreemd dat de wet strenge eisen stelt aan de zorgplicht van de werkgever voor veilige arbeidsomstandigheden. Onvoldoende naleving van deze zorgplicht kan verstrekkende financiële consequenties hebben voor de werkgever. Op grond van artikel 7:658 BW is een werkgever namelijk volledig aansprakelijk voor de schade die een werknemer door een arbeidsongeval lijdt, indien de werkgever niet het maximale heeft gedaan om te voorkomen dat zijn werknemers tijdens de uitvoering van hun werkzaamheden het slachtoffer worden van een arbeidsongeval of op andere wijze schade lijden. Daarnaast kan de Inspectie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid forse boetes opleggen.

Gelet op voornoemde alarmerende cijfers wekt het geen verbazing dat ongevallen met heftrucks de afgelopen jaren tot de nodige jurisprudentie hebben geleid. Een bloemlezing. De Kantonrechter Utrecht oordeelde dat een werkgever aansprakelijk was voor de schade van een werknemer die tijdens het stapelen van zware spoorstaven op een heftruck met zijn hand bekneld was geraakt, omdat de werkgever had nagelaten duidelijke instructies te geven over de werkwijze die de medewerkers dienden te volgen. Zo had de werkgever er volgens de Kantonrechter op toe dienen te zien dat er duidelijke afspraken werden gemaakt over wie de leiding had, wanneer de chauffeur van de heftruck de lepels kon laten zaken en welk gebaar als stopteken zou gelden. De Kantonrechter Lelystad oordeelde dat een andere werkgever aansprakelijk was voor de schade van een werknemer die bekneld was geraakt tussen twee heftrucks, omdat de werkgever onvoldoende toezicht had gehouden op de naleving van de geldende veiligheidsinstructies.

De werkgever van een werknemer wiens rechterbeen moest worden geamputeerd nadat daar tijdens het lossen een lading van 800 kilo op was gevallen, werd door de Kantonrechter Zwolle aansprakelijk bevonden omdat in het bedrijf van de werkgever (nog) niet de eis gold dat werknemers in het bezit dienden te zijn van een heftruckcertificaat. De Kantonrechter Heerlen oordeelde dat de werkgever van een werknemer die bekneld was geraakt tussen een heftruck en een container, bedacht had dienen te zijn op de oneffenheden op haar terrein. De werkgever was aansprakelijk voor de schade van de werknemer omdat deze had nagelaten om de medewerkers te instrueren altijd de handrem aan te trekken. Ook een werknemer, die werd geraakt door een container nadat deze door een heftruck werd aangetikt, hield zijn werkgever aansprakelijk. Het Hof Amsterdam oordeelde echter dat deze werkgever wèl aan diens zorgplicht had voldaan nu de werkgever duidelijke veiligheidsinstructies had verstrekt, voldoende had toegezien op de naleving daarvan, de heftrucks had voorzien van een sticker met de mededeling dat uit de draaicirkel van minimaal twee meter moest worden gebleven èn de heftruck werd bestuurd door een gecertificeerde chauffeur.

Als deze zorgwekkende cijfers en bovenstaande jurisprudentie iets leren, dan is het wel dat er reden te over is om een kritische blik te werpen op uw veiligheidsbeleid ten aanzien van het werken met heftrucks en, indien aan de orde, te investeren in de certificering van medewerkers die bij de uitvoering van hun werkzaamheden gebruik maken van een heftruck. Daarmee voorkomt u niet alleen zoveel mogelijk dat uw medewerkers het slachtoffer worden van een arbeidsongeval met een heftruck, maar ook dat uw bedrijf aansprakelijk wordt gehouden indien zich onverhoopt toch een ongeval mocht voordoen.

Voor zover u dat nog niet heeft gedaan, adviseer ik u warm om een goed doordacht veiligheidsprotocol over het werken met heftrucks op te stellen en onder uw medewerkers te verspreiden. In een dergelijk protocol kunnen duidelijke en concrete instructies over het werken met een heftruck worden opgenomen. Neem daar in ieder geval in op dat enkel gecertificeerde medewerkers een heftruck mogen besturen, medewerkers te allen tijde de handrem dienen aan te trekken als zij kortstondig van de heftruck afgaan en gevaarlijke capriolen, als het staan op de lepels van een heftruck, te allen tijde ten strengste verboden zijn en niet zullen worden getolereerd. Door in het protocol ook sancties te zetten op overtreding van de daarin opgenomen veiligheidsinstructies, kunt u voorkomen dat uw protocol een ‘tandeloze tijger’ wordt.

Vergeet niet uw veiligheidsprotocol te bespreken met de ondernemingsraad. Op grond van artikel 27 lid 1 onder d van de Wet op de Ondernemingsraden dient een regeling met betrekking tot de arbeidsomstandigheden, zoals een veiligheidsprotocol, namelijk ter instemming te worden voorgelegd aan de ondernemingsraad.

Zorg ervoor dat uw medewerkers bekend zijn met het protocol door het aan hen uit te reiken. Let er op dat uw medewerkers tekenen voor de ontvangst van het beleid en zorg ervoor dat uw beleid kan worden ingezien op de werkplek of op intranet. Breng uw beleid minimaal één keer per jaar nog eens nadrukkelijk onder de aandacht in bijvoorbeeld een toolboxmeeting. U doet er goed aan de medewerkers dan een presentielijst te laten ondertekenen zodat hun aanwezigheid bij deze meeting kan worden aangetoond. Een duidelijk beleid is stap één, nauwgezet toezicht stap twee. Geef uw leidinggevend personeel een (schriftelijke) instructie om strikt toe te zien op de naleving van uw veiligheidsbeleid en treedt streng en consequent op tegen medewerkers die uw beleid overtreden. Enkele concrete tips om verdere invulling te geven aan uw veiligheidsbeleid zijn:

• Probeer zoveel mogelijk te voorkomen dat heftrucks en voetgangers zich in dezelfde delen van het magazijn bevinden. Door een duidelijke belijning aan te brengen op de vloer van uw magazijn kunt u gescheiden zones aangeven voor heftrucks en lopend personeel, waardoor aanrijdingen zoveel mogelijk kunnen worden voorkomen;
• Richt uw magazijn zodanig in dat uw heftrucks voldoende ruimte hebben om te manoeuvreren;
• Neem in uw protocol op dat het niet is toegestaan te rijden met een hooggeheven last en schrijf voor dat een last pas mag worden geheven op de plek waar deze moet worden afgeleverd. Neem tevens in uw protocol op dat hellingen, zowel belast als onbelast, altijd achteruit dienen te worden afgereden;
• Voorkom visuele blokkades. Voorzie uw heftrucks van spiegels en hang ook spiegels op in uw magazijn, zodat ‘dode hoeken’ worden voorkomen. U kunt er ook voor kiezen om uw heftrucks uit te rusten met camera’s;
• Zorg ervoor dat uw heftrucks goed zichtbaar en hoorbaar zijn voor uw medewerkers. Kies voor een felle kleur in plaats van de huisstijl van uw bedrijf. Sta het gebruik van de claxon, hoe irritant ook, uitdrukkelijk toe. Ban harde muziek en oordopjes voor muziek uit uw magazijn;
• Vice versa valt ook aan te raden om de zichtbaarheid van uw medewerkers te vergroten door het dragen van een fluorescerend hesje in het magazijn verplicht te stellen;
• Voorzie uw heftrucks en uw magazijn van duidelijke waarschuwingsborden of –stickers;
• Overweeg uw heftrucks uit te rusten met technische hulpmiddelen als een automatische parkeerrem, snelheidsbegrenzer of sensoren waardoor de heftruck automatisch tot stilstand komt indien een voetganger te dichtbij komt;
• Inspecteer regelmatig uw heftrucks aan de hand van een checklist en bewaar deze om het plaatsvinden van frequente inspecties zo nodig aan de Inspectie SZW te bewijzen;
• Zie er tot slot streng op toe dat alléén gecertificeerde medewerkers een heftruck besturen.

Door uw veiligheidsprotocol waar nodig aan te scherpen en te investeren in de veiligheid van uw medewerkers, voorkomt u zoveel mogelijk dat uw medewerkers het slachtoffer worden van een (ernstig) arbeidsongeval. Waar gehakt wordt, vallen spaanders. Hoe goed uw veiligheidsbeleid ook is, met geen mogelijkheid kan worden uitgesloten dat zich binnen uw bedrijf een arbeidsongeval voordoet. De meeste werkgevers die wij spreken zijn na een arbeidsongeval vooral begaan met het welzijn van het slachtoffer. Indien zich, ondanks uw inspanningen en investeringen, onverhoopt een arbeidsongeval voordoet bij uw bedrijf is het daarom belangrijk dat u het maximale heeft gedaan om het ongeval te voorkomen. Dat u daarnaast de kans dat op een bestuurlijke boete (klik hier en hier voor interessante blogs van mijn kantoorgenoten Casper Dekker en Marcel Smit over boeteoplegging op grond van de Arbeidsomstandighedenwet) of civiele aansprakelijkheid voor de gevolgen van het arbeidsongeval zoveel mogelijk reduceert, is een fijne bijkomstigheid.