null

Arbeidsongevallen: een ongeluk zit in een klein hoekje!

Werken in de bouw is gevaarlijk en daar lijkt de laatste jaren weinig aan veranderd. Reden waarom het van belang is in kaart te brengen welke gevaren op de bouwplaats bestaan en hoe voorkomen kan worden dat een ongeval plaatsvindt. Dit is volgens artikel 5 Arbeidsomstandighedenwet een verplichting. Bij het voeren van het arbeidsomstandighedenbeleid moet een werkgever in een inventarisatie en evaluatie schriftelijk vastleggen welke risico’s het werk voor de werknemers met zich meebrengt. Hierin moet tevens een beschrijving staan van de gevaren en de risico-beperkende maatregelen die zijn getroffen. Hierover zo dadelijk meer.

Arbeidsongeval melden bij de Nederlandse Arbeidsinspectie

Indien zich een arbeidsongeval voordoet waarbij een werknemer blijvend letsel oploopt, in een ziekenhuis moet worden opgenomen of het ongeval een dodelijke afloop heeft, bestaat de verplichting het arbeidsongeval te melden bij de Nederlandse Arbeidsinspectie. Naar aanleiding van zo’n melding komen er een of meerdere arbeidsinspecteurs ter plaatse voor onderzoek. De eerste fase van het onderzoek van de Nederlandse Arbeidsinspectie zal meestal de volgende onderdelen bevatten:

• onderzoek van de ongevalslocatie (o.a. nemen foto’s, verzamelen van aanwezig bewijs, opnemen benodigde gegevens, evt. reconstructie);

• opnemen verklaringen getuigen;

• onderzoek naar het arbozorgbeleid van de werkgever;

• bespreken bevindingen eerste fase ongevalsonderzoek met de werkgever. Hierbij is de werkgever verplicht mee te werken aan het onderzoek.

Concreet wordt hierbij door de arbeidsinspectie getoetst op een viertal punten:

1. zijn de risico’s van de concrete werkzaamheden voldoende geïnventariseerd en is een veilige werkwijze vastgesteld;

2. waren er voldoende middelen om veilig te kunnen werken;

3. hebben de werknemers voldoende instructies gekregen om veilig te werken;

4. is er door de werkgever voldoende toezicht gehouden op het veilig werken.

Indien aan een of meerdere van de hiervoor genoemde toetsingscriteria niet is voldaan, dreigt voor de werkgever een (aanzienlijke) boete.

Risico-inventarisatie en veilige werkwijze

Het is cruciaal dat een zo volledig mogelijke risico-inventarisatie heeft plaatsgevonden en op schrift is gesteld. Op basis daarvan moet een veilige werkwijze zijn vastgesteld. Hierbij gaat het heel specifiek om de concrete werkzaamheden waarbij het ongeval heeft plaatsgevonden. Indien deze werkzaamheden en de wijze waarop veilig gewerkt kan worden niet is vastgelegd, voldoet de werkgever niet aan de verplichting uit de Arbeidsomstandighedenwet.

Hierbij doet zich het niet te onderschatten probleem voor dat in feite alle voorzienbare, maar ook onvoorzienbare, risico’s geïnventariseerd moeten worden. Ter illustratie aan de hand van een voorbeeld: het komt voor dat werknemers soms een eigen, zij het onveilige, werkwijze toepassen. Zeker als deze werkwijze zich incidenteel voordoet, is het voor een werkgever moeilijk te voorzien dat dit gebeurt, laat staan dat dit in de risico-inventarisatie kan worden meegenomen. Desondanks stelt de Nederlandse Arbeidsinspectie zich op het standpunt dat de werkgever dit had moeten voorzien.

Middelen voor het veilig werken

In de kern komt deze toets erop neer dat waar nodig werknemers voorzien moeten zijn van de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen.

Toereikende instructies door werkgever

De werkgever moet erop toezien dat werknemers juiste instructies voor het veilig werken krijgen. Dit kan door bijvoorbeeld periodiek cursussen of toolboxmeetings voor werknemers te organiseren waarin wordt gewezen op de gevaren van het werk. Daarnaast wordt door veilig werken de kans op een arbeidsongeval tot een minimum beperkt. De Nederlandse Arbeidsinspectie concludeert vaak dat indien bij de eerste toets niet blijkt van een beschreven veilige werkwijze, van toereikende instructies om veilig te werken geen sprake kan zijn.

Toezicht op het nakomen van veilig werken

Essentieel naast een beschreven veilige werkwijze én het geven van toereikende instructies aan de werknemers is het periodiek toezicht dat uitgeoefend moet worden. Met andere woorden: er moet aantoonbaar, bijvoorbeeld aan de hand van een inspectielijst, toezicht zijn uitgeoefend op het nakomen van het veilig werken. Indien geen veilige werkwijze bij specifieke werkzaamheden is beschreven, en dus ook geen sprake kan zijn van toereikende instructies, kan in de visie van de Nederlandse Arbeidsinspectie dus ook geen sprake zijn van toereikend toezicht op de specifieke werkzaamheden. Weliswaar hoeft er geen sprake te zijn van voortdurend toezicht, maar toezicht moet wel zodanig zijn ingericht dat onveilig werken moet worden opgemerkt. Voor zover dit niet wordt opgemerkt, komt dit voor risico van de werkgever.

Daarnaast is van belang dat aantoonbaar een sanctiebeleid wordt gevoerd, welk sanctiebeleid op schrift staat. Ook moet er naar het sanctiebeleid worden gehandeld. Als dus geconstateerd wordt dat een werknemer bijvoorbeeld in strijd met de beschreven veilige werkwijze en in strijd met de instructies handelt, moet het sanctiebeleid worden toegepast. Het is raadzaam om dit in een register vast te leggen.

Boeterapport door Nederlandse Arbeidsinspectie

Als het onderzoek van de Nederlandse Arbeidsinspectie is afgerond, wordt hiervan een zogenaamd boeterapport opgemaakt. Op basis van dit boeterapport wordt vervolgens bekeken of er aan de werkgever een boete wordt opgelegd. Afhankelijk van de grootte van een bedrijf kunnen deze boetes in de tienduizenden euro’s lopen.

Indien een werkgever kan aantonen dat is voldaan aan de hiervoor genoemde toetsingscriteria, kan worden afgezien van het opleggen van een boete. Matiging van een boete kan plaatsvinden indien aan een of meer van de toetsingscriteria wel is voldaan en wel met 25% vermindering van de geldboete per toetsingscriterium.

Zoals ik hiervoor heb geschreven hangen de toetsingscriteria nauw met elkaar samen en indien er niet voldaan is aan een juiste risico-inventarisatie van de werkzaamheden en het hebben ontwikkeld van een veilige werkwijze is al snel ook niet aan de andere criteria voldaan. Een zo volledig mogelijke risico-inventarisatie blijft dus de spil voor veilig werken op de bouwplaats.

Conclusie

Indien zich een arbeidsongeval heeft voorgedaan, is het van belang dat hierop direct actie wordt ondernomen. Met andere woorden: zo spoedig mogelijk na het ongeval moeten maatregelen worden genomen die voorkomen dat een soortgelijk ongeval in de toekomst nogmaals kan plaatsvinden. Concreet stelt de Nederlandse Arbeidsinspectie hiervoor dat naast de maatregelen die moeten worden genomen om herhaling van het ongeval te voorkomen, tevens voldaan moet worden aan de hiervoor genoemde toetsingscriteria.

Heeft u vragen over aansprakelijkheid bij ongevallen op de werkvloer? Neem contact op met onze bestuursstrafrecht specialist, Casper Dekker.

Deze blog is geschreven door Marcel Smit, strafrechtadvocaat.