Weer uitstel Omgevingswet: kan ik nog een bestemmingsplanprocedure opstarten?

Bij de eerste plannen voor de Omgevingswet was het de bedoeling dat deze per 1 januari 2018 in werking zou treden. Inmiddels zijn we drie-en-een-half jaar verder en liet minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken de beide Kamers deze week, op 27 mei 2021, weten dat de inwerkingtreding van de Omgevingswet wéér wordt uitgesteld. Het plan is nu dat deze op 1 juli 2022 in werking zal treden. Er is volgens de minister en de bestuurlijke partners meer tijd nodig om het Digitale Stelsel Omgevingswet opgeleverd, ingeregeld en stabiel werkend te krijgen. De ICT is dus het probleem (of in ieder geval: het grootste probleem..). De overheid heeft op dat vlak helaas geen goed trackrecord.

Onhandig

De mededeling van de minister komt ongeveer een half jaar voor de eerder beoogde inwerkingtreding en dus op een laat moment. Dit levert voor de praktijk onhandige situaties op. Er zijn namelijk gemeenten die al hadden besloten vanaf 1 juli a.s. geen bestemmingsplanwijzigingen meer in behandeling te nemen (zie bijvoorbeeld het bericht van Vijfheerenlanden). Dit houdt verband met het overgangsrecht. Hoe zit dat?

Met de inwerkingtreding van de Omgevingswet zijn er als gezegd geen losse bestemmingsplannen meer maar worden alle gemeentelijke regels over de fysieke leefomgeving opgenomen in één gemeentelijk omgevingsplan. Alle onherroepelijke bestemmingsplannen gaan vanaf dat moment automatisch over in het omgevingsplan.

Hoe zit het met bestemmingsplannen die nog in procedure zijn?

Dit is geregeld in het overgangsrecht in de Invoeringswet. De hoofdregel van het overgangsrecht is dat procedures die zijn gestart vóór de inwerkingtreding van de Omgevingswet, worden afgerond op basis van het oude recht.

Wanneer is een procedure gestart? Het ijkpunt voor besluiten op aanvraag (bijvoorbeeld een aanvraag voor een omgevingsvergunning) is de datum van indiening van de aanvraag. Dus wanneer iemand een dag voor de inwerkingtreding van de Omgevingswet nog een aanvraag indient, blijft het oude recht daarop van toepassing totdat het besluit op de aanvraag onherroepelijk is. Dat wil zeggen: er geen bezwaar of beroep meer mogelijk is of er een uitspraak van de rechter ligt waartegen geen hoger beroep meer kan worden ingesteld.

Een uitzondering op deze regeling vormt de aanvraag tot wijziging van een bestemmingsplan. In de Invoeringswet is namelijk bepaald dat voor dit type besluiten niet het moment van de aanvraag bepalend is maar het moment van terinzagelegging van het ontwerpbesluit. Voor een bestemmingsplan moet dus al (meer) voorwerk zijn gedaan.

Deze regeling geldt ook voor een bestemmingsplanwijziging die niet op aanvraag maar ambtshalve – en dus op initiatief van de gemeente – wordt vastgesteld. Voor alle besluiten die van rechtswege onderdeel zijn van het Omgevingsplan (naast bestemmingsplannen bijvoorbeeld ook inpassingsplannen, wijzigingsplannen en uitwerkingsplannen) geldt dat als vóór inwerkingtreding een ontwerp ter inzage ligt of heeft gelegen, het oude recht daarop van toepassing blijft. Is dat niet het geval, dan moeten de plannen met het nieuwe recht worden vergund.

Kort samengevat: om nog onder het oude recht te vallen moet er een ontwerpbestemmingsplan ter inzage hebben gelegen voorafgaand aan de inwerkingtreding van de Omgevingswet.

Het kan aantrekkelijk zijn om projecten nog onder het huidige recht vergund te krijgen. De verwachting is namelijk dat de Omgevingswet, die alles sneller en beter zou moeten maken, de ambities niet direct zal waarmaken.

Tegen die achtergrond is het voor initiatiefnemers, die hun plannen graag gerealiseerd zien met een bestemmingsplan, verstandig om nu haast te maken en in te zetten op een start van het traject nog dit jaar. Voor het opstellen van een ontwerpbestemmingsplan is namelijk – mede afhankelijk van de omvang van het project dat het planologisch mogelijk moet maken – best wat tijd nodig. Dit alleen al vanwege de vele onderzoeken die vaak moeten worden uitgevoerd (denk aan behoefteonderzoek, geluid, externe veiligheid, bezonning, flora- en fauna/natuur, luchtkwaliteit etc.).

Daarbij is van belang dat gemeenten in het laatste half jaar voor de inwerkingtreding van de Omgevingswet (nu dus: in de eerste helft van 2022) naar verwachting geen (aanvragen voor) bestemmingsplannen meer in procedure zullen willen brengen omdat het dan te krap wordt.

Lukt het niet tijdig het bestemmingsplan in procedure te brengen, dan is er nog geen man overboord. Dan kunnen initiatiefnemers die opteren voor toepassing van het huidige recht, gebruik maken van de omgevingsvergunningprocedure. Daarvoor geldt dat aanvragen nog tot één dag voor de inwerkingtreding van de Omgevingswet kunnen worden ingediend.

Het is een dooddoener maar voor gemeenten lijkt het vooral van belang de ontwikkelingen rond de inwerkingtreding te volgen alvorens besluiten te nemen over het al dan niet in behandeling nemen van aanvragen voor bestemmingsplannen. Het kan namelijk zo maar zijn dat de inwerkingtreding van de Omgevingswet opnieuw wordt uitgesteld en dan is het wat voorbarig om te besluiten dat al vanaf 1 juli 2021 geen bestemmingsplannen meer in procedure worden gebracht..

Een advies op maat over wat de Omgevingswet voor uw plannen betekent? Neem dan contact op met Christine Visser.