Beëindigen zorg- en huurovereenkomst bij overlast veroorzakende en/of agressieve cliënten

Als u te maken heeft met een overlast veroorzakende of agressieve cliënt wilt u niets liever dan de zorgovereenkomst zo snel mogelijk beëindigen. Maar dit kan (helaas) niet zomaar. Een zorginstelling moet terughoudend omgaan met het beëindigen van de zorgovereenkomst en rekening houden met de kwetsbaarheid en zorgafhankelijkheid van de cliënt. Een zorg- of begeleidingsovereenkomst kan alleen worden opgezegd als er sprake is van “gewichtige redenen”. En dit is minder eenvoudig dan het lijkt.

Of sprake is van gewichtige redenen hangt af van de concrete feiten en omstandigheden van het geval. Om hier enigszins invulling aan te geven, heeft De Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst (‘KNMG’) de richtlijn ‘Niet aangaan of beëindigen van de behandelingsovereenkomst’ (KNMG-Richtlijn) opgesteld. Aan de hand van wetgeving en jurisprudentie is in kaart gebracht wanneer sprake kan zijn van gewichtige redenen. De KNMG-Richtlijn geeft hierin handvatten, maar als zorginstelling kunt u hier niet volledig op terugvallen. Per geval zal dus moeten worden beoordeeld of sprake is van gewichtige redenen.

En dan bent u er nog niet. Op een zorginstelling rust ook een inspanningsverplichting om de continuïteit van noodzakelijke zorg tot op zekere hoogte te waarborgen. Voordat een zorginstelling over kan gaan tot beëindiging van de zorgovereenkomst moet in ieder geval een aantal zorgvuldigheidseisen in acht zijn genomen: 

• de cliënt is herhaaldelijk gewaarschuwd en er is onderzocht of herstel van de relatie mogelijk is;
• de cliënt is tijdig op de hoogte gesteld van het besluit de zorgovereenkomst te beëindigen en dit is schriftelijk bevestigd door de zorginstelling;
• de zorginstelling hanteert een redelijke opzeggingstermijn zodat de cliënt in staat wordt gesteld op zoek te gaan naar een passend alternatief; en
• de zorginstelling verleent haar medewerking bij het vinden van een passend alternatief en verleent tot de beëindiging de noodzakelijke zorg.

Pas wanneer sprake is van gewichtige redenen en alle zorgvuldigheidseisen in acht zijn genomen, zou de beëindiging van de zorgovereenkomst door een zorginstelling gerechtvaardigd kunnen worden. 

Als u als zorginstelling ook verhuurder bent van de cliënt wordt u eveneens geconfronteerd met het beëindigen van de huurovereenkomst. Eerder schreef ik een blog over het belang van een goede koppeling tussen de zorg- en huurovereenkomst.

Ontbreekt deze koppeling of is deze onvoldoende om te kunnen concluderen dat het zorgelement overheerst ten opzichte van het woonelement, dan heeft een cliënt recht op huurbescherming. De gevolgen zijn dan aanzienlijk. Het einde van de zorgovereenkomst betekent dan niet automatisch het einde van de huurovereenkomst. Als zorginstelling heeft u dan te maken met een (overlast veroorzakende of agressieve) cliënt die geen zorg meer krijgt maar wel in uw woning blijft wonen. En door de dwingendrechtelijke bepalingen in het voordeel van een huurder is het niet eenvoudig om een huurovereenkomst te beëindigen. Dit is geen wenselijke situatie.

Zoals in mijn vorige blog benadrukt is een goede koppeling tussen de zorg- en huurovereenkomst dus noodzakelijk om te voorkomen dat een overlast veroorzakende of agressieve cliënt een beroep op huurbescherming kan doen. Wees hiervan bewust.

Het klinkt als een open deur: maar een goed beleid binnen uw zorginstelling biedt voordelen. Zowel voor de zorgmedewerkers als voor de cliënten en hun familie is het van belang dat de regels duidelijk zijn en hier heldere afspraken over zijn gemaakt.

Heeft uw zorginstelling gedragsregels voor cliënten en hun bezoekers? In de praktijk wordt steeds vaker gebruik gemaakt van een zogenoemde ‘gedragscode’. Hierin staan regels over de (respectvolle) omgang met zorgmedewerkers, andere cliënten en bezoekers. Maar ook bepalingen als het verbod van discriminatie, seksuele intimidatie, verbod van gebruik van drugs, verbod van misbruik van alcohol, etc. Het is van belang om in de zorg- of begeleidingsovereenkomst te verwijzen naar deze gedragscode. Het moet voor de cliënt (maar ook voor zijn/haar familie) duidelijk zijn wat de gevolgen zijn van het niet nakomen van de afspraken. Maar ook de procedure moet helder zijn: in welke gevallen wordt de cliënt eerst gewaarschuwd en in welke gevallen wordt de zorg- of begeleidingsovereenkomst direct beëindigd?

Daarnaast is goede dossiervorming van groot belang. Als een cliënt overlast veroorzaakt of agressief gedrag vertoont, neem deze gedragingen en waarschuwingen vanuit de zorginstelling dan op in het dossier. Hiermee kan het besluit de zorgovereenkomst te beëindigen (beter) worden onderbouwd. Dit voorkomt ook discussies achteraf.  

Zorg voor een goed beleid. Dit begint bij het controleren van de zorg- of begeleidingsovereenkomst: heeft deze voldoende mogelijkheden om te beëindigen in geval van overlast, het plegen van strafbare feiten en/of agressief gedrag? Blijkt hier duidelijk uit dat de cliënt ook verantwoordelijk is voor het gedrag van zijn of haar familie? En is er een goede koppeling met de huurovereenkomst zodat het einde van de zorgovereenkomst ook het einde van de huurovereenkomst betekent? Deze vragen moet u bevestigend kunnen beantwoorden. 

Dus een oproep aan alle zorginstellingen: zorg ervoor dat u zorgvuldig handelt in geval van overlast of agressie van cliënten (dossieropbouw) en maak gebruik van de mogelijkheden om de zorg- en/of huurovereenkomsten te beëindigen. Twijfelt u of uw overeenkomsten hier voldoende basis voor bieden? Of wilt u weten of de koppeling tussen de zorg- en huurovereenkomst voldoende is vastgelegd? Neem dan contact op met Daniëlle de Vos of Dagmar van der Wal.

Wilt u meer weten over dit onderwerp of heeft u interesse in een op maat gemaakte workshop voor uw zorginstelling? Neem dan vrijblijvend contact met ons op.