De nieuwe Governancecode Zorg, voldoet u eraan?

De aanleiding voor het actualiseren van de Governancecode zijn de evaluatie van de code, adviezen van de BoZ en de Governance innovatie- en adviescommissie en nieuwe wetgeving. We zien vooral wijzigingen in verband met de invoering van de Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen 2018 (“Wmcz 2018”), de Wet toetreding zorgaanbieders (“Wtza”) en de Wet Bestuur en Toezicht Rechtspersonen (“WBTR”) terugkomen in de nieuwe Governancecode.

De belangrijkste wijzigingen in de Governancecode zijn de:

1. aanpassing van de belangenverstrengelingregeling;
2. herijking van de medezeggenschap
3. nieuwe regelingen voor de raad van toezicht; en
4. doorwerking van de Governancecode bij samenwerkingsverbanden.

Deze aanpassingen kunnen gevolgen hebben voor aangesloten zorgorganisaties; zo dienen de statuten en/of reglementen mogelijk te worden aangepast.

De bepaling omtrent belangenverstrengeling in de Governancecode is aanzienlijk gewijzigd ten opzichte van de Governancecode Zorg 2017. Belangenverstrengeling wordt in de Governancecode omschreven als een situatie waarin een bestuurder of toezichthouder meerdere belangen of functies heeft die elkaar raken of beïnvloeden. Dit kan leiden tot een tegenstrijdig belang, te weten als een bestuurder of toezichthouder een direct of indirect persoonlijk belang heeft bij een te nemen besluit. De Governancecode geeft als voorbeeld het in concurrentie treden met de zorgorganisatie, bevoordeling van persoonlijke relaties, zakelijke kansen voor de organisatie aanwenden voor persoonlijk voordeel of het verrichten van betaalde werkzaamheden voor de zorgorganisatie die niet tot functie behoren. Dit is ongewenst, omdat daarmee een onafhankelijke en zorgvuldige belangenafweging bij een te nemen besluit niet gegarandeerd kan worden.

Indien er sprake is van een tegenstrijdig belang zal een bestuurder of toezichthouder zich moeten onttrekken aan de voorbereiding, beraadslaging en de besluitvorming. Als daardoor geen besluit door het bestuur kan worden genomen, wordt het besluit genomen door de raad van toezicht, waarbij de overwegingen die aan het besluit ten grondslag liggen schriftelijk moeten worden vastgelegd.

Nieuw in de Governancecode is dat transacties, waarbij tegenstrijdige belangen van bestuurders of toezichthouders spelen, onder marktconforme voorwaarden moeten worden aangegaan, de voorafgaande goedkeuring behoeven van de raad van toezicht en gepubliceerd dienen te worden in het jaarverslag.

In de nieuwe Governancecode is medezeggenschap uitgebreid van medezeggenschap van cliënten (cliëntenraad) en medewerkers (ondernemingsraad), naar ook medezeggenschap van professionals. Zorgaanbieders dienen ervoor te zorgen dat professionals hun professionele verantwoordelijkheid voor goede zorg kunnen nemen en dragen. Deze professionals moeten derhalve – al dan niet door middel van een adviesraad - invloed kunnen uitoefenen op het beleid dat hen raakt in de dagelijkse beroepsuitoefening, maar moeten ook betrokken worden bij beleidskeuzes over “de zorg van morgen”.

In de Governancecode Zorg 2017 was al bepaald dat het bestuur zijn besluitvorming zo moet inrichten dat er vanuit verschillende deskundigen en betrokkenen toetsing kan plaatsvinden en advies kan worden gegeven. Daarnaast was er ook bepaald dat de voor- en nadelen en risico’s van het besluit gedurende de procedure zichtbaar moeten blijven. Dit is in de nieuwe Governancecode uitgebreid waardoor deze verplichtingen naast op de besluitvorming ook toezien op de beeld- en oordeelsvorming.

Adviesrecht ondernemingsraad

Op grond van de Wmcz 2018 had de cliëntenraad al het recht om één lid van de raad van toezicht voor de dragen. Dit is nu tevens vastgelegd in de Governancecode. De ondernemingsraad heeft een dergelijk voordrachtsrecht op grond van de wet niet, maar zij krijgt in de Governancecode wel een adviesrecht bij elke benoeming van een lid van de raad van toezicht.

Zoals ook vastgelegd in de Wtza, dient de raad van toezicht op grond van de Governancecode minstens drie leden te hebben. Dit is tevens verankerd in de Governancecode. Daarnaast dient de raad van toezicht – nu expliciet binnen de grenzen van de Wet normering topinkomens – haar eigen honorering te bepalen.

Verplicht melden van (neven)functie

Ook verplicht de nieuwe Governancecode leden van de raad van toezicht om iedere betaalde of onbetaalde (neven)functie te melden die zij aangaan tijdens het lidmaatschap van de raad van toezicht. De raad van toezicht moet vervolgens nagaan of er belangentegenstellingen zijn die de betrokken toezichthouder in het uitoefenen van zijn toezichtsfunctie kunnen belemmeren en dient zo nodig passende maatregelen te nemen.

In de Governancecode wordt de trend onderkent dat steeds meer zorgorganisaties betrokken zijn bij (regionale) samenwerkingsverbanden. In dit verband wordt expliciet benoemd dat de principes uit de Governancecode voor de zorgorganisatie ook doorwerken in de samenwerkingsverbanden die zij aangaat. Het gaat volgens de Governancecode bijvoorbeeld over afspraken over hoe het bestuur ten aanzien van eigen en gedeelde verantwoordelijkheden en gezamenlijke doelen zijn vastgelegd.

De grootste veranderingen in de nieuwe Governancecode komen voort uit de vernieuwde wetgeving van de afgelopen jaren. Het is als zorgaanbieder dan ook aan te raden om te controleren of de statuten en reglementen voldoen aan deze wetgeving én aan de Governancecode en, indien nodig, deze aan te passen.

Wilt u meer weten over wat de nieuwe Governancecode voor u betekent? Neem dan vrijblijvend contact op met Alexandra van den Eijnden, Ilse Harmsen of een van onze andere specialisten Zorg.