Werkgever aansprakelijk voor schade van werknemers met long COVID?
Begin 2020 begon de coronapandemie in Nederland. Inmiddels ligt de coronacrisis achter ons, maar wordt er steeds meer bekend over de langetermijneffecten van het virus, zoals het toenemende aantal mensen met long COVID klachten. De gevolgen daarvan kunnen groot zijn en maken het soms zelfs onmogelijk om nog door te werken. De werknemer die langer dan twee jaar ziek is, heeft in principe geen recht meer op loondoorbetaling door zijn werkgever en lijdt daardoor onder meer inkomensschade. Kan deze schade als gevolg van een coronabesmetting worden verhaald, en zo ja, bij wie?
Begin 2023 zijn twee procedures gevoerd waarbij de schade bij werknemers als gevolg van een coronabesmetting opgelopen op de werkvloer, centraal stond. Vakbonden FNV en CNV bundelden hun krachten in een procedure tegen de Nederlandse Staat en een individuele zorgmedewerkster stelde haar werkgever, een verpleeghuis, aansprakelijk.
Nog geen schadevergoeding van de Nederlandse Staat..
De vakbonden vingen bot bij de rechtbank Den Haag. Zij startten in januari 2023 een collectieve actie namens zorgmedewerkers die getroffen zijn door long COVID. Zij eisten van de Staat een voorschot op een schadevergoeding van ruim 22.000 euro voor zorgpersoneel met long COVID. Het ging om zorgmedewerkers die in 2020 bij de uitvoering van hun werkzaamheden in direct contact met patiënten met COVID-19 zijn gekomen en/of daar nauw bij betrokken zijn geweest. De zorgmedewerkers raakten daarbij zelf ook besmet met het coronavirus, hebben nu long COVID klachten en hebben als gevolg daarvan al meer dan twee jaar minder of helemaal niet meer kunnen werken.
De rechtbank Den Haag besliste dat de vordering tot vergoeding van schade niet kan worden toegewezen. Of voor gedupeerde zorgmedewerkers een recht op vergoeding van schade bestaat, moet namelijk van geval tot geval worden beoordeeld. Daarvoor is een beoordeling nodig aan de hand van elke concrete situatie: waar en onder welke omstandigheden is de specifieke zorgmedewerker besmet geraakt? De rechtbank heeft daarom geen oordeel gegeven over de vraag of, en zo ja in welke gevallen, de Staat onrechtmatig heeft gehandeld.
..Maar wel de eerste schadevergoeding van een werkgever
Bij haar werkgever had een werknemer die zelf een procedure startte wel succes. De kantonrechter Amsterdam oordeelde recent dat een zorginstelling tekort was geschoten in de nakoming van haar zorgplicht waardoor de werknemer, een coördinerend verpleegkundige, op de werkvloer een coronabesmetting opliep.
De verpleegkundige werkte in een verpleeghuis voor ouderen met een beperking. Binnen de zorginstelling droegen de verpleegkundigen in het begin van de coronacrisis alleen persoonlijke beschermingsmiddelen wanneer ze in de woonruimtes van besmette bewoners aan het werk waren. Daar buiten niet. De verpleegkundige raakte na contact met een besmette bewoner ook zelf besmet.
In deze zaak stelde de rechter een tweetal vragen:
- Is het aannemelijk dat de werknemer op de werkvloer besmet is?
- Heeft de werkgever aan de zorgplicht voldaan?
De verpleegkundige kon aantonen dat er meerdere momenten waren geweest waarop zij tijdens haar werk besmet had kunnen raken. Daarnaast was de kans bijzonder klein dat zij buiten werktijd besmet raakte, omdat zij kon bewijzen dat ze niet met anderen in contact was geweest.
Bovendien had het verpleeghuis niet aan de zorgplicht voldaan. Hoewel het verpleeghuis wel een werkinstructie had gegeven dat bij lichamelijk contact met besmette bewoners beschermingsmiddelen gedragen moesten worden, was daaraan de voorwaarde verbonden dat eerst door een arts bevestigd moest worden dat iemand besmet was. Bovendien was de werkinstructie dat het aan de arts van het verpleeghuis was om een besluit te nemen over het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen. Verder kon de verpleegkundige tijdens haar werk geen anderhalve meter afstand houden, omdat zij met dementerende ouderen werkte. Het verpleeghuis stelde zich op het standpunt dat de verpleegkundige door haar eigen ervaring had kunnen inschatten of het beter was om toch de beschermingsmiddelen te dragen. De rechter ging hier niet in mee, omdat niet van de verpleegkundige verwacht kon worden dat zij, in strijd met de werkinstructie, zelf zou besluiten tot het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen. Het verpleeghuis had immers in verschillende nieuwsbrieven nadrukkelijk gewezen op het belang van het naleven van de geldende werkinstructies. Volgens de rechter was het verpleeghuis om deze reden aansprakelijk voor de schade van de verpleegkundige als gevolg van haar coronabesmetting.
Schadeclaim mogelijk voor langdurige gevolgen van corona-besmetting
Duidelijk is dat door de regering nog geen knoop is doorgehakt over een eventuele compensatie voor zorgmedewerkers met long COVID klachten. Ondertussen worden de eerste werkgevers door werknemers aansprakelijk gesteld. De uitspraak van de rechtbank Amsterdam toont aan dat een schadeclaim mogelijk is voor de langdurige gevolgen van een corona-besmetting. In dat geval is wel van belang dat de werknemer de volgende zaken aantoont:
- Dat aannemelijk is dat de besmetting op het werk is opgelopen en niet buiten werktijd;
- Welke functie en verantwoordelijkheid de werknemer had binnen de organisatie;
- Wat de geldende werkinstructies en door de werkgever genomen veiligheidsmaatregels waren;
- Wat op dat moment de geldende RIVM-richtlijnen waren; en
- Of het beschikbaar stellen van persoonlijke beschermingsmiddelen door de werkgever praktisch haalbaar was.
Betekent dit dat iedere rechter in alle gevallen van long COVID eenzelfde uitspraak zou doen? Nee, dat lijkt ons niet het geval. Of een werkgever aansprakelijk is hangt af van alle omstandigheden van de zaak zoals hierboven besproken.
Heeft u vragen of wilt u advies over dit onderwerp ? Neem dan contact op met Simone Remis of Dymphy Schuurman.