Sancties en ontheffingen tegen de Russen in de Rotterdamse haven

Vóór de oorlog in Oekraïne was Rusland een belangrijke speler in de haven. Even wat cijfers. Het importvolume bedroeg in 2020 76 miljoen ton met een waarde van EUR 28,6 miljard. Het exportvolume bedroeg 9 miljoen ton tegen zo’n EUR 18,4 miljard. 8% van de containeroverslag en 13% van de bulkoverslag in Rotterdam was vorig jaar Rusland-georiënteerd. Het gaat met name om olie, gas en kolen. Vorig jaar kwam zelfs 30% van de ruwe olie, 25% van het LNG en 20% van de olieproducten en de kolen uit Rusland. Flinke aantallen dus.

Om hoeveel schepen gaat dat dan? Volgens Havenbedrijf Rotterdam waren dat er maandelijks zo’n 13. Dat wat lage aantal komt omdat veel schepen onder een andere vlag varen. Het aantal schepen dat vanuit Rusland lading naar Rotterdam bracht, bedroeg maandelijks namelijk ongeveer 110. Andersom vertrokken er ongeveer 90 schepen per maand vanuit Rotterdam naar Rusland.

Als gevolg van de oorlog is de handel met Russische bedrijven praktisch stilgelegd, met alle gevolgen voor de haven van dien.

De EU zat niet stil en heeft ondertussen een almaar groter pakket aan sancties opgelegd tegen Rusland.

Zo geldt er sinds april 2022 een zogeheten ‘Havenverbod’ voor schepen varend onder Russische vlag. Het is voor de havenautoriteiten alleen lastiger om schepen te onderscheppen die weliswaar niet onder Russische vlag varen, maar wel 'Russian operated' zijn.

Naast de scheepsboycot  zijn er ook sancties die zich richten op de import van goederen. Daardoor liggen momenteel veel Russische ladingen ‘werkeloos’ op de breakbulkterminals. Vooral het verbod op import van ruwe olie, olieproducten, LNG en steenkool van 3 juni 2022 heeft grote gevolgen. Zeker nu de overgangstermijnen langzaam aflopen. Voor de import van ruwe olie geldt een overgangstermijn van 6 maanden. Voor de import van olieproducten is de overgangstermijn 8 maanden.

Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat mag overigens bepaalde ladingen door middel van een ontheffing nog wel toelaten. Dat gaat bijvoorbeeld over aluminium en voedsel. Sinds het begin van de oorlog is 91 keer een ontheffing verleend. De betrokken ministeries zijn overigens niet bereid om nadere gegevens prijs te geven omdat het ‘bedrijfsgevoelige informatie’ betreft. Ook al is Gazprom al lang geen sponsor meer van de Champions League en zijn de reclames met componist Gergiev van de buis, Nederlandse organisaties mogen nog altijd gewoon energie ontvangen van voormalige Gazprom-bedrijven. Begin september maakte minister Jetten (Klimaat en Energie) nog een uitzondering voor organisaties met een energiecontract met Gazprom Nederland.

De havenautoriteiten hebben het er dus druk mee. Zij dienen niet alleen toe te zien op alle sancties, maar ook op respectering van alle ontheffingen. Kijkend naar de omvangrijke regelgeving is het een enorme klus, die met succes wordt geklaard. Dat valt ook internationaal op.

De sancties tegen Russische activiteiten in de Rotterdamse haven lijken succesvol. Ongewenste buitenlandse inmenging in de haven kan kennelijk wel degelijk tegen worden gegaan. Daar lijkt dan helaas wel eerst een oorlog voor nodig te zijn. Wellicht is het succes van de maatregelen tegen Rusland reden om nog eens serieus werk te maken van de mogelijkheden om ook de invloed van de Chinese overheid in de Rotterdamse haven te beperken.

Heeft u vragen over sancties en ontheffingen? Neem contact op met Aram van Bunge.

Tijdens onze Havenweek 2022 publiceerden wij drie interviews met Niels Groenewold over alternatieve en herbruikbare brandstoffen, (Rijks)havenmeester René de Vries over de energietransitie en Saskia Kunst van Switch2, over waterstofproductie op zee. Daarnaast publiceerden onze specialisten een aantal blogs over aansprekende actuele ontwikkelingen. U bekijkt de interviews en blogs op deze pagina.