Procederen in het buitenland: the do’s and don’ts

Een grensoverschrijdend juridisch geschil kan ingewikkelde vraagstukken met zich meebrengen. Zo kan het zijn dat u plots moet procederen in het buitenland. Dit soort rechtszaken zijn doorgaans een dure aangelegenheid. Het Europees recht biedt enkele handvatten om de procedurele gevolgen van een (internationale) overeenkomst naar uw hand te zetten. Op deze manier kunt u bijvoorbeeld voorkomen dat u voor een buitenlands gerecht wordt gedaagd of dat u geconfronteerd wordt met een onbekend rechtsstelsel. Voorkomen is immers beter dan genezen. Het recht met betrekking tot grensoverschrijdende geschillen, wordt ook wel het internationaal privaatrecht (afgekort IPR) genoemd. Dit schept orde in een oerwoud aan wetten en regels van verschillende landen.

Zo regelt het IPR onder meer:

1. welke rechter bevoegd is om over uw geschil te oordelen;
2. welk recht moet worden toegepast, en;
3. wat er vervolgens met een buitenlands vonnis gedaan kan worden.

De hoofdregel in het geval van grensoverschrijdende geschillen is dat de rechter van het land van de gedaagde partij bevoegd is. Indien u dus gaat procederen tegen uw contractspartij, zal u in beginsel in het land van die partij moeten procederen. In bepaalde specifieke situaties is niettemin een andere rechter bevoegd. Zo is bijvoorbeeld bij het sluiten van een koopovereenkomst de rechter van het land van de koper bevoegd.

Maar, van deze hoofdregel(s) kunt u door middel van een afspraak met uw contractspartij afwijken, dit staat in artikel 25 van de zogenaamde Brussel I-bis verordening. Zo’n afspraak wordt ook wel een forumkeuzebeding genoemd en betekent dat u en uw contractspartij overeenkomen welke rechter exclusief bevoegd is om over een eventueel toekomstig geschil te oordelen. Zo’n bepaling kunt u opnemen in de overeenkomst of in uw algemene voorwaarden. In het laatste geval dient u wel in de overeenkomst uitdrukkelijk naar de algemene voorwaarden te verwijzen. Bovendien is het belangrijk dat het contract op schrift is gesteld of een mondelinge afspraak schriftelijk is bevestigd.

Naast het afstemmen van de bevoegde rechter, verdient het aanbeveling om ook het toepasselijk recht op de overeenkomst te bepalen. Enerzijds kunt u zo voorkomen dat u geconfronteerd wordt met een vreemd rechtsstelsel en anderzijds kunt u op deze manier voordeel halen uit een gunstig rechtsstelsel naar uw keuze.

In het geval u geen rechtskeuze maakt, geldt als hoofdregel dat het recht van het land van de partij waar de kenmerkende prestatie wordt verricht van toepassing is. Bij een koopovereenkomst is dat bijvoorbeeld het land van de verkopende partij. Bij een dienstovereenkomst is het land van de dienstverlener van toepassing. Let wel, consumenten worden hierbij extra beschermd. Als hoofdregel geldt dat op een consumentenovereenkomst het recht van het land waar de consument zijn gewone verblijfsplaats heeft van toepassing is.

Van 1 januari 2021 is het Europees recht niet meer van toepassing in het Verenigd Koninkrijk. Dit geldt ook op het gebied van IPR. In een eerder verschenen blog besprak Carel van Lynden de gevolgen van de Brexit op de wederkerige erkenning en ten uitvoerlegging van buitenlandse vonnissen. In het verlengde daarvan, wordt in deze blog kort stilgestaan bij het effect van de Brexit op het toepasselijk recht op een overeenkomst en de bevoegde rechter.

In het licht van de Brexit heeft het Verenigd Koninkrijk ervoor gekozen om aan te sluiten bij eerder genoemde hoofdregels. Britse rechters zullen weliswaar Brits recht toepassen, maar dit recht komt overeen met de Europese regels. Het is echter goed om te realiseren dat na verloop van tijd een verschil in uitleg kan ontstaan tussen de uitleg van Europese regels in het Verenigd Koninkrijk enerzijds en de uitleg van het Europees recht in de Europese Unie anderzijds. Britse rechters zijn immers niet meer gebonden aan de uitspraken van het Europese Hof van Justitie. Indien het Verenigd Koninkrijk een andere koers wilt varen, kunnen de regels steeds verder uiteen komen te liggen.

Conclusie

Zakendoen met partijen in het buitenland gaat gepaard met de nodige risico’s. Om ongewenste verrassingen zoveel mogelijk te voorkomen, is aan te bevelen om zowel een bevoegde rechter (forumkeuze) als een toepasselijk recht (rechtskeuze) op te nemen in uw overeenkomst. Heeft u vragen over procederen (in het buitenland), hoe u een forumkeuze of rechtskeuze in uw overeenkomst opneemt, of wilt u meer weten over het opstellen van een (internationale) overeenkomst? Neem dan contact op met Sjoerd Warringa of een van onze andere specialisten procesrecht.